Gıda Etiketi Tasarımında Olması Gerekenler: 2026 Yasal Rehber
Bir gıda ürünü üretip rafa koymak istediğinizde, estetik bir tasarımdan çok daha fazlasına ihtiyacınız vardır: Yasal Uyumluluk. Üreticilerin en çok merak ettiği konu şüphesiz gıda etiketi tasarımında olması gerekenler listesidir. Çünkü eksik bir bilgi, tüm ürünlerin toplatılmasına neden olabilir.
Türkiye’de gıda ambalajları, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın belirlediği Türk Gıda Kodeksi Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğine sıkı sıkıya bağlıdır. Yanlış bir beyan, eksik bir “içindekiler” listesi veya okunmayan bir font boyutu; ürünlerinizin piyasadan toplatılmasına ve ciddi idari para cezalarına neden olabilir.
Peki, profesyonel bir gıda etiketi tasarımında olması gerekenler tam olarak nelerdir? Hangi bilgiler etiketin neresinde yer almalıdır? Bu yazımızda, üreticilerin en çok zorlandığı mevzuat detaylarını, yazı boyutu kurallarını ve tasarımda dikkat edilmesi gereken ince noktaları derledik.
1. Zorunlu Bilgiler Listesi
Yönetmeliğe göre, tüketicinin doğru bilgilendirilmesi esastır. Ambalajın veya etiketin üzerinde mutlaka bulunması gereken temel bilgiler şunlardır:
Gıdanın Adı: Tüketicinin ürünün ne olduğunu net anlayacağı resmi ad (Örn: “Çilek Reçeli” veya “Fermente Sucuk”). Marka adı, gıda adı yerine geçmez.
İçindekiler Listesi (Bileşenler): Üründe kullanılan tüm malzemeler, ağırlıkça en çoktan en aza doğru sıralanmalıdır. Eğer bir malzeme isminde geçiyorsa (örn: “Fıstıklı Çikolata”), fıstık oranı yüzde olarak belirtilmelidir.
Alerjen Uyarıları: Bu kısım hayati önem taşır. Gluten, fıstık, süt ürünleri, soya gibi alerjen maddeler, içindekiler listesinde koyu, italik veya <u>altı çizili</u> yazılarak diğerlerinden belirgin şekilde ayrılmalıdır.
Net Miktar: Ürünün gramajı veya hacmi (Örn: 500g ℮). “e” işareti, dolum miktarının ortalama standartlara uygun olduğunu belgeler.
Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT) veya Son Tüketim Tarihi (STT): Çabuk bozulabilen (et, süt gibi) ürünlerde STT, diğerlerinde TETT kullanılır.
Üretici Bilgileri: Firmanın ticari unvanı, açık adresi ve İşletme Kayıt Numarası (TR-XX-K-XXXXX).
Menşe Ülke: Ürünün üretildiği ülke (Örn: Türk Malı).
2. Besin Değerleri Tablosu Zorunluluğu
Birçok butik üreticinin atladığı ancak gıda etiketi tasarımında olması gerekenler arasında kritik bir yeri olan unsur da “Besin Öğeleri Tablosu”dur. 100g veya 100ml üzerinden şu değerlerin sunulması zorunludur:
Enerji (kJ ve kcal)
Yağ (ve doymuş yağ)
Karbonhidrat (ve şekerler)
Protein
Tuz
Bu tablo genellikle etiketin arka yüzünde, okunaklı bir tablo formatında yer almalıdır.
3. Yazı Boyutu (Punto) ve Okunabilirlik Kuralları
Tasarımcılar bazen estetik kaygılarla yazıları çok küçültebilir, ancak mevzuat buna kesin bir sınır koyar. Okunabilirlik, gıda etiketi tasarımında olması gerekenler listesinin teknik belkemiğidir.
Yönetmeliğe göre, zorunlu bilgilerin yazıldığı karakterlerin “x-yüksekliği” (küçük x harfinin boyu):
En büyük yüzeyi 80 cm²’den büyük olan ambalajlarda: En az 1.2 mm olmalıdır.
En büyük yüzeyi 80 cm²’den küçük olan ambalajlarda: En az 0.9 mm olmalıdır.
Bu kurala uymayan etiketler, denetimlerde “mevzuata aykırı” kabul edilir ve cezai işlem uygulanır.
(Resmi yönetmelik detaylarını ve güncel değişiklikleri incelemek için Resmi Gazete Gıda Etiketleme Yönetmeliği sayfasını ziyaret edebilirsiniz.)
4. Görsel Kullanımı ve Yanıltıcı Beyanlar
Tüketiciyi yanıltmak yasaktır. Örneğin, içinde hiç çilek olmayan, sadece aroma verici kullanılan bir gofret ambalajına, sanki taze çilek varmış gibi büyük ve iştah açıcı çilek fotoğrafları koymak, “tüketiciyi yanıltıcı ambalaj” sınıfına girer.
Tasarımda kullanılan görseller ile içerik uyumlu olmalı; “Tadını … aromasından alır” gibi ifadelerle tüketici doğru yönlendirilmelidir. Ayrıca “Doğal”, “Gerçek”, “Köy Tipi” gibi ifadelerin kullanımı da ispat gerektiren ve mevzuata tabi konulardır.
5. Barkod, Karekod ve Geri Dönüşüm
Her ne kadar gıda kodeksinde doğrudan yer almasa da, ticari akış ve çevre kanunları gereği gıda etiketi tasarımında olması gerekenler şunlardır:
GS1 Barkod: Okuyucuların rahat görebileceği, buruşmayan düz bir zemine, siyah çubuklar beyaz zemin üzerine gelecek şekilde yerleştirilmelidir.
Geri Dönüşüm Sembolleri: Ambalajın türüne göre (Plastik, Cam, Kağıt vb.) geri dönüşüm üçgeni ve kodlarının (Örn: PET 01, GL 70) etikette yer alması yasal zorunluluktur. Sıfır Atık yönetmeliği gereği bu işaretlerin kullanımı giderek önem kazanmaktadır.
Sonuç: Riski Değil, Profesyonelliği Seçin
Gördüğünüz gibi gıda etiketi tasarımında olması gerekenler, basit bir grafik işinin ötesinde ciddi bir bilgi birikimi ve teknik uzmanlık gerektirir. Hatalı bir etiket, sadece estetik bir kayıp değil, markanızın itibarını zedeleyen yasal bir sorundur.
Ürünlerinizin hem rafta şık durması hem de Tarım Bakanlığı denetimlerinden sorunsuz geçmesi için mevzuata hakim, profesyonel bir ekiple çalışın.
Bu kurallara uygun tasarımlar için Şişe Etiketi İpuçları yazımızdan fikir alabilirsiniz